گزارش مراسم پنجمین سالگرد سرنگونی پرواز PS752: ایران
صبح روز سه‌شنبه ۱۸ دی مراسم پنجمین سالگرد سرنگونی هواپیمای اوکراینی در شاهدشهر برگزار شد. خانواده‌های جانباختگان از سراسر ایران، از ساری و بابل و قم و زنجان، مشهد و اصفهان تا همدان، خود را به محل سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ رسانده بودند.
ساعت ده صبح مراسم با اجرای اعظم سلمانی‌زاده خواهر جانباخته راحله لیندبرگ که به همراه همسرش میکائیل و دو پسرش اریک و امیل در پرواز بودند شروع شد. ایشان در بخش‌های مختلف برنامه نام همه مسافران را تکرار کرد. در این مراسم ابتدا ابوالقاسم جمشیدی، پدر جانباخته شادی، دلنوشته‌ای به تمامی مسافران پرواز تقدیم کرد. ایشان بعد از مرور روزهای کودکی و جوانی فرزندش، از خداحافظی و سپردن مسافران به دست خدا گفتند. در پایان همگی فریاد «نه می‌بخشیم و نه فراموش می‌کنیم» سر دادند.
در بخش بعدی منظر ضرابی مادر چهار جانباخته، سهند و الوند صادقی و نگار برقعی و سوفی امامی، در بخشی از سخنرانی خود گفت: «امروز در این لحظه‌ی تلخ و پر از درد، در پنجمین سالگرد حمله به هواپیمای مسافربری اوکراینی بر فراز خاک وطن، اینجا جمع شده‌ایم تا یاد و خاطره‌ی ۱۷۷ انسان بی‌گناهی را گرامی بداریم که قربانی آتش‌افروزی‌های بزدلانه شدند. من امروز اینجا ایستاده‌ام، نه فقط به عنوان یک مادری که چهار عزیزش را از دست داده، بلکه به عنوان صدای تمام مادران داغداری که در این سال‌ها با ظلم و ستم حاکمان، رخت عزا بر تن دارند. پنج سال از آن صبح سرد شوم گذشته است. روزی که زندگی‌مان زیر و رو شد. روزی که موشک‌های سپاه پاسداران بی‌رحمانه آسمان آبی ما را به تاریکی تبدیل کردند…این جنایت یک حادثه نبود، یک جنایت سیستماتیک بود که به دست انسان‌هایی رقم خورد که باید حافظ جان مردم باشند، نه تهدیدکننده‌ی آن. ما خانواده‌های قربانیان، در این پنج سال رنج‌های بی‌پایانی را تحمل کرده‌ایم، اما ایستاده‌ایم. ما حقیقت را طلب می‌کنیم. عدالت را طلب می‌کنیم. صدای این عزیزان را که دیگر در میان ما نیستند به گوش جهانیان خواهیم رساند. برای ما این یک وظیفه است.»
«آنچه باقی ماند» عنوان بخش جدیدی در این مراسم بود، که خانواده‌ها وسایل شخصی، لباس و کفش عزیزانشان را به همراه عکس آنها به نمایش گذاشته بودند؛ هر چند جمهوری اسلامی بسیاری از چمدان‌ها، وسایل و حتی جواهرات مسافران را به خانواده‌ها تحویل نداد، که خانواده‌ها این را جنایتی دیگر در حق جانباختگان می‌دانند.
سخنران بعدی مسعود ابراهیم، پدر جانباخته نیلوفر بود. او در بخشی از دلنوشته خود از آزمایش دی‌ان‌ای که در لندن بر پیکر نیلوفر ابراهیم و سعید طهماسبی انجام شد گفت و شرح داد که در آنجا متوجه شده بودند عوامل جمهوری اسلامی با بی‌مبالاتی دو دست راست برای جانباخته نیلوفر ابراهیم فرستاده بودند. این سخنان خشم و اندوه عمیقی در حاضران به وجود آورد.
سپس لیلی نوید مادر جانباخته فراز فلسفی شعری به مسافران تقدیم کرد:
«و اشک من تو را بدرود خواهد گفت
تو با خون و عرق، این جنگل پژمرده را رنگ و رمق داد
تو با دست تهی با آن همه طوفان بنیاد کن در افتادی
تو را کوچیدن از این خاک ، دل برکندن از جان است!
تو را با برگ برگ این چمن پیوند پنهان است.»
در بخش بعدی فرزانه توحدی مادر جانباخته محمد معینی شعری با عنوان ای جلاد ننگت باد را خواند:
«با تمام خشم خویش
با تمام نفرت دیوانه‌وار خویش، می‌کشم فریاد:
ای جلاد! ننگت باد!
آه، هنگامی که یک انسان می‌کُشد انسان دیگر را،
می‌کُشد در خویشتن انسان بودن را.
بشنو ای جلاد! م
می‌رسد آخر روز دیگرگون:
روز کیفر، روز کین‌خواهی.»
در بخش بعدی شایان آزادیان خواهر جانباخته روجا شعری با عنوان چه بدکرداری ای چرخ را خواند:
«از خون جوانان وطن لاله دمیده
از ماتم سرو قدشان سرو خمیده
در سایۀ گل بلبل ازین غصه خزیده
گل نیز چو من در غمشان جامه دریده»
و در ادامه صدای جانباخته پرواز روجا آزادیان پخش شد.
سخنران بعدی خسرو ملک پدر مریم در سخنرانی خود خواسته‌ی خانواده‌ها مبنی بر تحقیقی مبتنی بر عدالت و رعایت قوانین بین‌المللی توسط گروهی با صلاحیت و شجاع و سپس برگزاری دادگاهی مستقل با قضاتی شجاع را عنوان کرد.
امسال هم مانند سال‌های گذشته طومار دادخواهی به مراسم آورده شد و شرکت‌کنندگان آن‌را امضا کردند.
در بخش بعدی مریم اوژن که پسرش پارسا حسن‌‌نژاد در پرواز بود، دلنوشته‌ای خواند و از بامداد تلخی گفت که پرواز ۱۷۷ مسافر، ۱۷۷ جان در میان شعله‌ها خاموش شد. در ادامه آهنگی که سایه خواهر پارسا با نام «داداشی» خوانده است، پخش شد.
سخنران بعدی جمشید رحمانی‌فر، پدر جانباخته نسیم، در صحبت‌هایش خطاب به نیروهای حکومتی که از صبح زود مشغول فیلمبرداری از خانواده‌ها بودند، از آزارها و توهین به سنگ مزار عزیزان گفت و ادامه داد: «این گزارش را به گوش رئیس‌جمهور برسانید. ما می‌خواستیم امسال مراسم پنجمین سالگرد را علاوه بر شاهدشهر، در سالن هم برگزار کنیم اما سالن‌ها تا متوجه موضوع مراسم ما شدند از ترس عواقب آن و پلمپ شدن سالن، ما را به دستگاه‌های امنیتی ارجاع دادند و در نهایت هم مجوز ندادند.»
موضوع سخنرانی عباس صادقی، پدر چهار جانباخته، پرونده‌ی شکایت هواپیمای اوکراینی بود. ایشان نکاتی قابل توجه از متن شکایت ۴ کشور سوئد، کانادا، انگلیس و اوکراین دال بر عمدی بودن شلیک به هواپیما را عنوان کرد. او همچنین نکات مهمی از متن رای دادگاه انتاریو در شکایت علیه شرکت هواپیمایی اوکراینی، مبنی بر عمدی بودن شلیک به هواپیما به وسیله سپاه پاسداران ایراد کردند. قسمت‌هایی از متن سخنرانی از متن دادخواست چهار کشور :
«ایران تعهدات خود بر اساس کنوانسیون مونترال را نقض کرده است و تمام اقدامات عملی را برای جلوگیری از نابودی پرواز ps752 انجام نداده و غیر قانونی و عمداً هواپیما را ساقط کرده است.»
«ایران به جای انجام تحقیقات و تعقیب کیفری بی‌طرفانه، شفاف و عادلانه مطابق با قوانین بین‌المللی، درعوض مدارک را پنهان یا از بین برد؛ از جمله بولدوزر کردن فوری محل سقوط، پرسنل نظامی پایین دستی را مقصر دانست به جای جستجوی عدالت، یک محاکمه ساختگی و غیرشفاف انجام داد.
ایران زمانی اعتراف کرد که سایت سقوط قبلاً با بولدوزر تخریب، شواهد محو و اقلام از کیف‌ها سرقت، اثاثیه مسافران و لاشه هواپیما و حتی خاک محل با کامیون و بیل‌ها به یک مکان دیگری منتقل شده بود و …»
از رای دیوان عالی دادگستری انتاریو (دکتر گرین):
«هیچ مدرک عینی بر قبول گزارشات تحقیقاتی ایران و نتایج آن وجود ندارد و اظهارات ایران در مورد نابودی پرواز ps752 در بهترین حالت غیر قابل اعتماد و در بدترین حالت دروغ عمدی است. دلایل زیادی وجود دارد که توضیح و توجیه ایران مطلقاً بی‌معنی و نادرست است. با توجه به قابلیت‌های TVR ادعای ایران مبنی بر خطای انسانی غیر قابل قبول است».
همچنین دکتر فرانک با هشت دلیل و برهان قاطع، ادعای ایران در مورد خطای انسانی را غیر قابل قبول دانسته است.
این سخنرانی روشنگرانه توجه همه حضار و حتی اهالی شاهدشهر را جلب کرد. ایشان در حالی سخنرانی را به اتمام رساند که تمامی این لحظات توسط نیروهای بیشمار حکومتی فیلمبرداری می‌شد.
در پایان این مراسم، خانواده‌ها با در دست گرفتن عکس‌های عزیزان دور زمین برگزاری مراسم راهپیمایی کردند. مراسم با شعار نه بخشش و نه فراموشی، پای درخت افرا که با آویزهایی با نام تک‌تک مسافران پرواز تزئین شده بود، به پایان رسید.
