گزارش مراسم پنجمین سالگرد سرنگونی پرواز PS752: تورنتو
بر هر مزاری شاخه گلی
طبق رسم سال‌های گذشته، در روز ۷ ژانویه‌ی ۲۰۲۵ در پی فراخوان «بر هر مزاری شاخه گلی» تعدادی از ایرانیان ساکن تورنتو به همراه خانواده‌های جانباختگان پرواز با حضور بر سر مزار جانباختگان پرواز پی‌اس۷۵۲ و تقدیم شاخه گل به آنان ادای احترام کردند. ندا صدیقی، فرهاد نیکنام، علی عسگر دیرانی، آراد زارعی، امیر مرادی، سحرناز حق‌جو، السا جدیدی، پریسا اقبالیان، ری‌را اسماعیلیون و نیلوفر صدر مسافرانی بودند که خانواده‌ها بر سر مزار آنان گرد آمدند و یادشان را گرامی داشتند.
همچنین با حضور در محلی که دو درخت به یاد ندا آقاسلطان و سهراب اعرابی، کشته‌شدگان جنبش سبز در سال ۸۸ کاشته شده است و اهدای شاخه گل به آنان ادای احترام کردند.
عصر همان روز به مناسبت پنجمین سالگرد سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲، مراسم روشن کردن شمع در پارک یونیتی ریچموند هیل برگزار شد. در محل برگزاری مراسم که با چراغ‌های آویز و شمع تزیین شده بود، عکس‌های جانباختگان پرواز و سایر قربانیان جمهوری اسلامی به نمایش گذاشته شد.
مارال گرگین‌پور، که اجرای این برنامه را به عهده داشت از حاضران به خاطر حضور در این مراسم علی‌رغم سرمای شدید تشکر کرد و از دیوید وست شهردار ریچموند هیل به عنوان اولین سخنران دعوت کرد. وست ضمن ابراز همدردی با خانواده‌ی جانباختگان بر اهمیت مسئله‌ی دادخواهی و همچنین تلاش شهرداری ریچموندهیل برای گرامیداشت یاد شهروندانش که در این پرواز از دست داده است تایید کرد.
آتنا دائمی، فعال حقوق بشر و زنان و زندانی سیاسی سابق، با تاکید بر نقش دادخواهی و مقاومت در برابر سرکوب، سخنرانی خود را آغاز کرد. او این فاجعه را «جنایتی واضح و آشکار مقابل چشم جهانیان» توصیف کرد و بر تداوم ایستادگی خانواده‌ها در مسیر عدالت تاکید کرد: «با وجود همه سختی‌ها، با وجود همه زخم‌هایی که بر تن دارند و با وجود همه سنگ‌اندازی‌ها و مانع‌تراشی‌ها همچنان تا محاکمه عادلانه قاتلان عزیزان خود ایستاده‌اند.»
دائمی همچنین به کارزار «سه‌شنبه‌های نه به اعدام» پرداخت که پنجاه هفته است توسط زندانیان معترض در ایران دنبال می‌شود. او بر نقش این کارزار در گسترش اعتراضات و رساندن صدای زندانیان تاکید کرد: «بیایید آنها را فراموش نکنیم، تنهایشان نگذاریم و نه در شعار بلکه در عمل امتداد صدای آنها باشیم.»
حامد اسماعیلیون، عضو هیئت‌مدیره انجمن، در سخنرانی خود، با یادآوری فهرستی طولانی از قربانیان و دادخواهان، بر استمرار سرکوب، جنایت و دروغ‌های حکومت تاکید کرد. وی به نام‌های بسیاری از زندانیان سیاسی، اعدامیان، هنرمندان و معلمان زندانی اشاره کرد و یادآور شد که «از تمام روزهای تقویم ما خون می‌چکد.» او با توصیف پنج سال درد و دادخواهی، جنایت سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ را بخشی از کارنامه‌ی چهل‌وشش‌ساله‌ی جمهوری اسلامی دانست و گفت: «پنج سال پیش، جنایتکارترین آدم‌های روی زمین یک هواپیمای مسافربری را در رادارهای خود دنبال کردند… می‌دانستند که پر از کودک است، پر از عروس و داماد، پر از جوان.» در این سخنرانی، او نه تنها بر جنایت‌های گذشته، بلکه بر آینده‌ای بدون این حکومت تاکید کرد و امید به «روزی که مردم ایران درهای زندان را بگشایند» را زنده نگاه داشت.
پنج سال…
روز هشتم ژانویه مراسم دیگری به مناسبت پنجمین سالگرد سرنگونی پرواز پی‌اس۷۵۲ با عنوان «پنج سال…» در ساعت سه بعد از ظهر در سالن شهرداری ریچموندهیل با حضور خانواده‌های جانباختگان، داوطلبان انجمن، مقامات دولت کانادا و مدعوین برگزار شد.
در ابتدای مراسم گلرخ امینیان، قطعهی فرزند ایران را اجرا کرد.
سپس پگاه سالاری که اجرای برنامه را به عهده داشت مراسم را به طور رسمی با این جملات آغاز کرد: «پنج سال از ساقط شدن پرواز پی‌اس۷۵۲ توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌گذرد. پنج سال داستان جنایت، دروغ، مبارزه، دلتنگی، مقاومت و خشم از زبان بازماندگان در انجمن خانواده‌های پرواز پی‌اس۷۵۲. هرگونه فرجام و دادخواهی تنها با افشای حقیقت و محاکمه عاملان این فاجعه در پیشگاه عدالت ممکن است»
البرز صادقی، دبیر انجمن، بار دیگر بر خواسته‌های خانواده‌ها از دولت کانادا تأکید کرد که شامل ساخت یک بنای یادبود همیشگی به یاد جانباختگان پرواز PS752 در کانادا، انجام تحقیقات مستقل جنایی توسط پلیس فدرال کانادا، و صدور حکم بازداشت برای تمامی عاملین و آمرین این جنایت است.
کورش دوست‌شناس، سخنگوی انجمن، با اشاره به همکاری با دولت کانادا، از دستاوردهای مهمی سخن گفت که شامل پیشرفت پرونده به دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) تحت کنوانسیون مونترال، ارجاع پرونده به سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی (ICAO) تحت کنوانسیون شیکاگو، و لیست شدن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (IRGC) به عنوان یک سازمان تروریستی در کانادا است.
با این حال، او تاکید کرد که مسیر پیش رو همچنان چالش‌برانگیز است و دستیابی به پاسخگویی و شفافیت درباره سرنگونی پرواز PS752 ادامه دارد. وی از مقامات خواست بدون تاخیر به سمت یک تحقیق جنایی رسمی حرکت کنند و بر ضرورت حمایت کانادا و سایر کشورهای آسیب‌دیده در دیوان بین‌المللی کیفری (ICC) تأکید کرد. او خاطرنشان کرد که پیگیری عدالت زمان‌بر است، اما نباید متوقف شود، زیرا خانواده‌ها به عزیزانشان مدیون هستند که این مسیر را ادامه دهند تا از تکرار چنین فجایعی جلوگیری شود.
اظهارات مقامات کانادایی و بین‌المللی
جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا در سخنرانی‌اش بر ادامه همکاری با متحدین بین‌المللی و نهادهای بین‌المللی برای پاسخگو کردن رژیم جمهوری اسلامی تاکید کرد. همچنین، بر لزوم انجام اقدامات برای ایمن‌تر کردن جهان و آسمان‌ها و ادامه فشار بر دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی برای اجرای عدالت پافشاری نمود. او در پایان اشاره کرد که این آخرین بار است که به عنوان نخست‌وزیر در این رویداد حضور دارد، اما همیشه در کنار خانواده‌های جانباختگان خواهد بود.
با این حال، او تاکید کرد که مسیر پیش رو همچنان چالش‌برانگیز است و دستیابی به پاسخگویی و شفافیت درباره سرنگونی پرواز PS752 ادامه دارد. وی از مقامات خواست بدون تاخیر به سمت یک تحقیق جنایی رسمی حرکت کنند و بر ضرورت حمایت کانادا و سایر کشورهای آسیب‌دیده در دیوان بین‌المللی کیفری (ICC) تأکید کرد. او خاطرنشان کرد که پیگیری عدالت زمان‌بر است، اما نباید متوقف شود، زیرا خانواده‌ها به عزیزانشان مدیون هستند که این مسیر را ادامه دهند تا از تکرار چنین فجایعی جلوگیری شود.
رالف گودل، سفیر کانادا در انگلستان، با تاکید بر حمایت قاطع کانادا، اوکراین، سوئد و بریتانیا از خانواده‌های جانباختگان، نقش اساسی و تأثیرگذار آنها را ستود. او خانواده‌ها را الهام‌بخش اقدامات گسترده‌ای مانند تاسیس روز ملی یادبود، ایجاد بورسیه تحصیلی، و پیشبرد ابتکار «آسمان‌های امن‌تر» دانست که به ایمن‌سازی هوانوردی غیرنظامی کمک کرده است. گودل همچنین به نقش آنها در گسترش تحریم‌ها و افزودن سپاه پاسداران به لیست سازمان‌های تروریستی کانادا اشاره کرد. او تأکید کرد که تمرکز استوار خانواده‌ها بر حقیقت و پاسخگویی، تضمین خواهد کرد که قربانیان این فاجعه روزی فرصت دادخواهی در دادگاه عدالت را بیابند.
ملانی جولی، وزیر امور خارجه کانادا، با گرامیداشت یاد جانباختگان پرواز PS752، از اراده و تلاش‌های بی‌وقفه خانواده‌ها به عنوان منبع الهام یاد کرد. او تأکید کرد که کانادا در کنار آنها ایستاده و برای حقوق بشر، آزادی و عدالت مبارزه می‌کند. جولی بر تعهد کانادا به اعمال بیشترین فشار بر رژیم ایران و پیگیری حقیقت و پاسخگویی تأکید کرد و خاطرنشان ساخت که یاد و خاطره جانباختگان، مسیر این مبارزه را هدایت می‌کند.
ملیسا لنستمن، نماینده حزب محافظه‌کار کانادا، در مراسم پنجمین سالگرد سرنگونی پرواز PS752، از سوی پیر پالیو و تیم او، بر ادامه مبارزه برای پاسخگویی و عدالت تاکید کرد. او با انتقاد از عدم انجام تحقیقات معنادار و نبود عواقب برای عوامل این جنایت، حضور فرزندان مقامات ارشد رژیم ایران در مدارس و دانشگاه‌های برتر کانادا را توهین‌آمیز دانست و بر لزوم متوقف شدن این روند تأکید کرد. لنستمن، رژیم ایران را تهدیدی برای صلح و دموکراسی جهانی خواند و از تعهد حزب خود به قطع منابع مالی و نابودی شبکه تروریستی این رژیم سخن گفت. او خاطرنشان کرد که خانواده‌های جانباختگان در خط مقدم جنبشی برای آزادی، عدالت و امنیت ایستاده‌اند و تا زمانی که این مبارزه ادامه دارد، یاد جانباختگان زنده خواهد ماند.
یولیا کوالیو، سفیر اوکراین در کانادا، با تاکید بر تعهد کشورش به پیگیری عدالت برای جانباختگان پرواز PS752، یادآور شد که علی‌رغم تجاوز وحشیانه روسیه، اوکراین همچنان در این مسیر ایستاده است. او از حمایت پایدار کانادا در مبارزه علیه دیکتاتوری روسیه و نقش رهبری این کشور در پیگیری پرونده پرواز PS752 قدردانی کرد. کوالیو بر ادامه همکاری و مبارزه برای اجرای عدالت تأکید کرد تا یاد و خاطره جانباختگان زنده بماند.
دیوید وست، شهردار ریچموند هیل، با ابراز همدلی و تسلیت به خانواده‌های جانباختگان، یاد عزیزانی را که در پرواز PS752 جان باختند گرامی داشت. او تاکید کرد که این افراد اعضای ارزشمند جامعه بوده‌اند و از همکاری با شورای شهر و انجمن خانواده‌های جانباختگان برای ایجاد یک یادبود در ریچموندهیل خبر داد. این یادبود نه‌تنها محلی برای گرامیداشت و تأمل خانواده‌ها و دوستان خواهد بود، بلکه به عنوان منبعی آموزشی برای نسل‌های آینده، آگاهی درباره این بی‌عدالتی وحشتناک و تأثیر آن را زنده نگه خواهد داشت.
مایکل پارسا، وزیر دولت استانی انتاریو، با ادای احترام به یاد جانباختگان پرواز PS752، بر دشواری پنج سال گذشته برای خانواده‌ها تأکید کرد و یاد عزیزان از دست‌رفته را زنده نگه داشت. او شجاعت زنان و مردان ایرانی را در مبارزه برای آینده‌ای دموکراتیک ستود و بر حمایت پایدار از خانواده‌ها در مسیر دادخواهی تأکید کرد. پارسا با بیان اینکه آزادی زمانی محقق می‌شود که این رژیم سرکوبگر از میان برود، بر لزوم حمایت از مردم ایران در تلاش‌هایشان برای عدالت و آزادی تأکید کرد و با خانواده‌ها هم‌صدا گفت: «نه فراموش می‌کنیم، نه می‌بخشیم.»
ادای احترام به قربانیان
در بخشی ویژه، تعدادی از مادران جانباختگان پرواز که در سالن حضور داشتند به روی سن دعوت شدند. آزاده حیدری مادر امیر مرادی و آرزو فکور مادر ارشیا ارباب‌بهرامی به نمایندگی از مادران به دو زبان فارسی و انگلیسی سخنرانی کردند.
بخش دیگری از مراسم نمایش اسامی جانباختگان پرواز همراه با عکس آنان بود که در چهار قسمت اجرا شد. این بخش با سنتور نوازی صدف امینی همراه بود.
در مقاطعی از برنامه ویدیو‌هایی که به ابعاد مختلف این جنایت در طول پنج سال گذشته می‌پرداخت پخش شد. اولین ویدئو مربوط به مراسم پنجمین سالگرد در شاهد شهر در ایران بود که با حضور تعداد زیادی از خانواده‌های جانباختگان پرواز و با همراهی مردم برگزار شده بود.
همچنین ویدیوهای دیگری با عناوین «پنج سال یادآوری»، «پنج سال دلتنگی»، «پنج سال خشم»، «پنج سال جنایت»، «پنج سال دروغ»، «پنج سال ایستادگی» و همینطور «زنجیره‌ای از جنایات» که منعکس کننده‌ی آنچه از ژانویه‌ی ۲۰۲۴ تا ژانویه‌ی ۲۰۲۵ بر مردم ایران گذشت بود پخش شد.
برنامه با قطعهی رویای غیر ممکن با اجرای گلرخ امینیان و صحبت‌های پایانی پگاه سالاری به پایان رسید.
